Nieczuja-Ostrowski, Bolesław Michał (1907–2008) – dowódca wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego

Autor: gen. dr hab. Ryszard Sorokosz | Data dodania: 19.12.2019

Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski urodził się 29 września 1907 w Haliczu, w województwie stanisławowskim. Rodzicami Bolesława byli Michał i Aniela z d. Frank. Naukę w zakresie szkoły średniej pobierał w Gimnazjum Koedukacyjnym Towarzystwa Prywatnego  w Przeworsku. Młodzieńczy czas poświęcił  harcerstwu, dochodząc do funkcji Komendanta Hufca ZHP. Egzamin dojrzałości zdał w 1927. W latach 1928–29 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k/Ostrowi Mazowieckiej. W sierpniu 1931 r. został mianowany na podporucznika ze starszeństwem.  Jako młody oficer służył w 5. Pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu. Stamtąd skierowany został jako instruktor do szkolnictwa wojskowego podchorążych i oficerów rezerwy w Zambrowie, a następnie do Różan nad Narwią. W kampanii  wrześniowej 1939 r. walczył jako dowódca kompanii 115 PP, a później w 114 PP 41 Dywizji Piechoty Rezerwowej Grupy Operacyjnej „Wyszków”. Za męstwo i odwagę w walkach został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wrześniowej klęsce dostaje się do niemieckiej niewoli, z której udało mu się szczęśliwie zbiec. Od października 1939 r. rozpoczął działalność konspiracyjną w szeregach Związku Walki Zbrojnej  we Lwowie, a następnie na terenie Podkarpacia i ziemi krakowskiej. W kwietniu 1940 r. w ramach Komendy Okręgu Krakowskiego ZWZ został wyznaczony na szefa uzbrojenia i zainicjował konspiracyjną produkcję broni  pod kryptonimem „Ubezpieczalnia”. W sierpniu 1943 r. został awansowany do stopnia majora i objął obowiązki inspektora Inspektoratu Rejonowego AK kryptonim „Michał-Maria” (Miechów, Olkusz, Pińczów ). Za odwagę, poświęcenie w konspiracyjnej walce odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Z chwilą przesunięcia się w lipcu 1944 r. frontu na ziemie polskie, został mianowany dowódcą 106 Dywizji Piechoty AK kryptonim „Dom”, utworzonej w ramach Inspektoratu „Maria”. Z dniem 11 listopada 1944 r. został awansowany na  stopień podpułkownika ze starszeństwem , a za męstwo i odwagę w walkach  na terenie Małopolski odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. W 1945 r. przeniósł się na „ziemie odzyskane” koło Elbląga, gdzie wraz z garstką swoich żołnierzy organizował życie gospodarcze. Na przydzielonym przez Państwowy Urząd Repatriacyjny terenie, na północ od Elbląga, zawiązał wraz z żołnierzami Spółdzielnię Gospodarczo-Społeczną w Pogrodziu. O dynamice tego przedsięwzięcia świadczy wizyta ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego, który wysoko ocenił efektywność organizacyjną. To dobrze rozwijające się przedsięwzięcie przerwały aresztowania. Bolesław Nieczuja-Ostrowski został trzykrotnie aresztowany za działalność w AK. Za trzecim razem, w 1949 r., po uciążliwym śledztwie w Krakowie, skazano go dwukrotnie na śmierć. Po apelacjach zmieniono wyrok na dożywocie. W więzieniach spędził 7 lat: w Krakowie, Sztumie i Wronkach. Wyszedł na wolność w 1957 roku. Po okresie adaptacji do warunków życia w nowej rzeczywistości, namówiony przez środowisko plantatorów i ogrodników prywatnych stanął na czele nowo organizowanej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej „Żuławy” w Elblągu. Sprawność organizacyjna bezpartyjnego i z przeszłością akowską prezesa nie mieściła się jednak w schemacie ideowym PZPR. W wyniku manipulacji przestał być prezesem i stracił pracę. Po trudnościach z uzyskaniem pracy, korzystając z pomocy środowiska akowskiego otrzymał zatrudnienie w Zespole Prasy PAX w Gdańsku, na stanowisku kierownika kolportażu, gdzie pracował do emerytury. Po przemianach ustrojowych po 1989 r. został awansowany do stopnia pułkownika z wsteczną datą od 1945 roku. W 1991 r. w pierwszych nominacjach generalskich  Prezydent RP Lech Wałęsa awansował go do stopnia generała brygady. Umiłowanie do munduru i wartości patriotycznych sprawiło, że gen. Nieczuja-Ostrowski swój czas poświęcał na spotkania w koszarach z kolejnymi pokoleniami żołnierzy. Mimo podeszłego wieku, aktywnie uczestniczył w życiu społecznym miasta, którego honorowym obywatelem został w 1992 r. Był założycielem i prezesem Fundacji Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu „Maria” oraz założycielem Gwardii Jezusa i Maryi, działającej w ramach ruchu szerzącego kult Miłosierdzia Bożego. Gen. bryg. Bolesław Nieczuja-Ostrowski zmarł w wieku 101 lat w dniu 13 lipca 2008 r. Był człowiekiem, który nie dbał o zaszczyty, medale czy stanowiska. Był po prostu serdecznym, skromnym i przyzwoitym człowiekiem, a jego postawa życiowa i dokonania to piękny fragment polskiej historii. Został uhonorowany takimi odznaczeniami jak: Krzyż Virtuti MIlitari V kl.; Krzyż Walecznych; Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami; Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski; Krzyż Armii Krajowej; Krzyż Drugiej Obrony Lwowa; medal od papieża Jana Pawła II „Pro Ecclesia et Pontifice”; Honorowe Obywatelstwo Miasta Elbląga, Miechowa, Wolbromia. Odznaki honorowe: ZHP, Polska Organizacja Wojskowa we Lwowie, Stow. Żołnierzy AK w Krakowie. Po przejściu na emeryturę zajął się opracowywaniem monografii Inspektoratu AK „Maria”. Wydał pozycje książkowe: „Rzeczpospolita Partyzancka. Inspektorat AK „Maria” w walce” – tom I – obejmujący dzieje inspektoratu w początkowym okresie konspiracji, w latach 1939–1942, oraz tom II, cz. I – obejmujący  lata 1943–1944. Przekazał w niej dane dotyczące podstawowych komend konspiracyjnych omawianego okresu. Rozpoczął przygotowanie do druku cz. II tego tomu, poświęconego stronie organizacyjnej istniejących w tym czasie jednostek konspiracyjnych na całym terenie inspektoratu i ich działalności sabotażowo-dywersyjnej. Wydał też w 1993 r. książkę zawierającą osobiste refleksje Pt. „Drogi Miłości Bożej”.

Bibliografia: Rzeczpospolita Partyzancka VII–VIII 1944, red. S. M. Przybyszewski, Nidzica 2004, ​ P. Nieczuja-Ostrowski, Inicjatywa społeczno-gospodarcza akowskich osadników w powiecie elbląskim w latach 1945–1949, w: Rocznik Elbląski, t. XX, 2006, s. 258; S. Piwowarski, Niezwykłe życie generała brygady Bolesława Michała Nieczui-Ostrowskiego, pseudonim: „Bolko”, „Grzmot”, „Tysiąc”, „Michałowicz”, w: Informator Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej nr 3/2007, s. 4; L. Zieliński, Osadnictwo wiejskie w powiecie elbląskim w latach 1945–1950, w: Rocznik Elbląski nr 3 (1966), s. 184.